سفارش تبلیغ
صبا ویژن

موزون سجع(بیچیملی – ئوتمه):
ایکی کلیمه کی هیجالارین سایی و نؤوعو بیرگه اوْلور،آنجاق«روی»حرفینده آیری اوْلا،دئییلیر.«اوچـماق»ایلـه«اوْلسون»کلیمـه لـری کیمـی،کی هرایکی کلیمه ایکی هجالی،هجالارین نووعوهرایکی سینده ترتیب ایله«باغلی هجا»و«بویوک هجا»دیرلار .  اما«روی»حرفلری فرقلیدیر.
                                     آغ ساققاللی بابان یئری اوچماق اولسون   (دده قورقود)
هابئله«آسیب»ایله«آزار»کلیمه لری کی هرایکی سی ده،ایکی هجالی و هجالارینین نووعو ترتیب ایلـه«قیساهجا»و«بویوک هجا»دیراما«روی»حرفی بیربیرینـدن فرقلـه نیرلر:            الین،دیلین،گؤزون هرکیمسه ساخلار
                           یقیـن دیرگـؤرمز اوْل آسیب و آزار                             (فــدائی)
ائلـه اوجوردا«یاس»ایله«یاش»آراسیندا موزون سجع واردیر،چونکو هرایکی کلیمه تک هجـالی دیر و هرایکـی هجا نووعودا«بویوک هجا»دیر.اما«روی» حرفلری بیر بیریندن فرقلنیرلر.

یادیمدادیر
   وفاسیز کپه نه گین اوچوشون
                    بیر سوْن باهار آخشامی
                              یاسلی یاشلی گؤزلرله
                                           تعقیب ائده ن چیچکلری           (حمید نطقی)
کلیمه آراسیندا،سجع لرین توپلانیشی :
1-   موازی سجع(آربا-ئوتمه)=اؤلچودش+روی بیرگه
2-   موزون سجع(بیچیملی-ئوتمه)= اؤلچو دش+ روی باشقا
3-   مطرف سجع(یانلی-ئوتمه)= اؤلچو باشقا+ روی بیرگه
خاطیرلاماق لازیمدیرکی، شعریده موزون سجع ایله،قافیه قورولماز اما موازی سجع هابئله مطرف سجع لرایله،قافیه قورماق اوْلور،چونکو بونلاردا«روی»بیرگه دورور،بوقافیه شرط لریندن حساب اوْلونور.
جومله لرآرا:
جومله لرآرا سجع لر قارشیلادیقجا،ایکی جومله نی هماهنگ لشدیریر.
جومله نی هماهنگ لشدیرن سجعلرین ان  اهمیت لی سی بونلاردان عبارتدیر:
       1 - : تَرصیع :سارما
                                     2 - موازنه و مماثله: اوزلاشما
                                        3- اعنات الازدواج: قارشیلیق




1-تَرصیع(سارما):
     تَرصیع عربجه قیزیل ساپلارلا پارچانین اوٍزه رینه گوٍل- بوداق ناخیشی
      وورماقدیر.دئمه لی« تَرصیع »قماش اوستونده آلتون بوتالار تیکمه کدیر. ایکی جوٍمله ده ویاخود بیت ده مواز ی سجعلی کلیمه لری،قارشی قویماق اوٍزه،مئیدانا گلیر:
                    انّ الابرار لفی نعیم
                       انّ الفجار لفی جحیم                                   (قرآن،انفطار13-14)
                               سروی جمال خلقته پیرایه فاطمه (ع)
                         حدی  کمال  خلقته  بیرآیه   فاطمه (ع)      (حاج موسی هریسی نژاد)
                  بیرسی سوْلدیران سوْیدیر
                                        بیرسی توْلدیران توْیدیر                                              (دده قورقوت)

                     اوردا  غم  چکنه  غم  اسگیک  دئییل
                        اوردا  دم  چکنه  دم   اسگیک  دئییل             (بختیاروهابزاده)

                     جمالون  طلعت   گلزار   بنزه ر
                        دوداغون شربت خونخواره بنزه ر                  (نسیمی)
                     بیرسن سپه جه یم
                     بیر من اکه   جه یم
                     بیره من بیچه جه یم                                       (والی گؤزتن)

                                 شوقینه  آشینا منم قبله سینه   دعا  دعا
                    دردینه   مبتلا  منم زخمه سینه نوا   نوا               (سحرخانیم)

                    باش یولداشی  یوخدور
                    آش  یولداشی  چوخدور                                   (آتالارسؤزو)

                    شول    بوْیو      رعنایه     وئردیم  کؤنلومو
                    شول    گؤزو     شهلایه    وئردیم  کؤنلومو
                    شول    گونش   سیمایه     وئردیم  کؤنلومو
                    شول    یوزو     چون آیه   وئردیم  کؤنلومو           (نسیمی)
موازنه ومماثله(اوزلاشما):
ایکی جوٍمله ده ویاخود بیت ده ایکی موزون سجعلی کلیمه لری قارشی گتیرمک له دوزه لیر.«اَطال»ایله«اَسآءَ»آراسیندا موزون سجع حاکیم دیر،دئمه لی  هجالارینین تعدادی ونووعو بیرگه دیر اما«روی»حرفلری فرقلی دیر.
بوکلیمه لر مولا امیرالمؤمنین(ع) بو الهی کلامیندا گلمیشدیر:
من اطالَ الامل اساءَ العمل:(آرزیلاری اوزون اوزایان کیمسه اَمگینی ضایع ائتمیش)

قاندال کیلیدین باغلادی دیوانیه وئردی
     ظلمت بوجاغین ساخلادی پروانیه وئردی                             (سحــرخانیم)

آدام آغزیندان سؤز
قازان آلتیندان کؤز                                                                 (آتالار سؤزو)

من دیل دوداق  سن سؤوزکیمی                             دینـدیر منی دینـدیر منی
من گـوزگـوسـن  اوٍلگـوزکیمی                          سینـدیر منی  سیندیر منی
              (سحر خانیم)
                                  اسکـی پامبـوق بئز اولماز
                             قاری دوشمن دوست اولماز              (دده قورقود)
«ادبار»ایله «اقبال»آراسیندا موزون سجع واردیر.یئنه مرتضی علی (ع)بویور:
اذا کنتَ فی ادبارٍ والموتَ فی اقبالٍ فما اَسرَعَ الملتقی: اوزمان کی سن اوٍز چئوره سن،اؤلوم ایسه[سنه ساری ]اوٍز قوْیا،نه تئزگؤروش ال وئره جکدیر!
اَرمالینا قییما یینجا  آدی چیخماز
قیز آنادان گؤرمه یینجه اؤگیت آلماز                                      (دده قورقود)

قارا تاغیم یوکسگی اوْغول
  قانلو سوییم تاشقونی اوْغول                                              (دده قورقود)
اعنات الازدواج(قارشیلیق):

ایکی جوٍمله نین،سوْنوندا گله ن فعل لرایله قافیه قورماق،ائله جه طورلو-طورلو سجع لری اوجومله لرین آراسیندا قارشیلیقلی اولاراق گتیرمک ایله چیخیش ائدیر. بورادا بیرداها خاطیرلاییرق کی یالنیزموازی سجع ایله قافیه قورماق ایمـکانی واردیر، ومـوزون ومطرف سجعلـری ایله قافیه قورماق اوْلماز.دده قوقودون مقـدمه سیندن اؤرنک اوچون:
«قاریلا دؤرت دورلودور؛  
    
              بیــریسی ســـــوْلدوران سوْپــدور
                                بیــریسی دولــــــدوران  توْپــدور
                                بیــریسی ائـــوین دایاغـــی دیــر،
                                بیــریسی نئجه سؤیلرسن بایاغی دیر.»
اعنات الازدواج یالنیز،« سوْپـدور »ایله« توْپـدور»ائله اوجورا سینادا«دایاغی دیر» ایله«بایاغی دیر» آراسیندا قورولور.گؤروندویوکیمی «سـوْلدوران»ایلـه «دولدوران» آراسیندادا موازی سجع حاکیـم دیر.آنجاق اصـطلاح اولاراق بوجورقارشیـلیقلارا «اعنات الازدواج»عنـوانی وئرمه ییبلـر،اما بوسجع ین آرتیریلماسی،ایلک قطعه نین چالغی سینی فاضلا شورلاندیرمیشدیر.
خامنـه لی ناصـرمنظـورون دا بوقطعه سینـده،اعنات الازدواج «کوٍسوردو» ایله «گولوردو»  فعل لرین آراسیندا قورولموشدور:
«آغ یئـل اسـیردی،گاهـدان دا  اوٍزدونده ریب کـوٍسـوردو، گوٍن یئره شافاق ساچارکن کؤرپه تکین گولوٍردو.»
شهـریارین سهنـدیه منظـومه سینـده ن اوْلان بوقطعـه ده «پاریلـدار»«خاریلدار» «شاریلدار»  آراسیندا اعنات الازدواج سجعی قورولموشدور؛
          بالیغ اولدوزکیمی گؤیلرده،دنیزلرده پاریلدار
  آبشارمرواری سین سئل کیمی تؤکدوکده خاریلدار
                             یئل کوشولدار سو شاریلدار
بوآتالار سؤزونده«دوْلانی»ایله«بولانی»آراسیندا:
                                 چالاغان گؤیده دوْلانی،جوٍجه نین اوٍره گی بولانی
بوْغاجین آناسی،یارالی اوْغلونون اوستونده آغلایاراق اوْنو بؤیله اوخشاییر:
   قارقییما گؤزلرین اویغوآلمیش آچیگیل آخی...
اون ایکیجه سوکوجویین اؤره ن اولموش ییغیشیر آخی ...                 (دده قورقود)
«آلمیش»ایله«اوْلموش»آراسیندادا اعنات الازدواج سجعی یارانمیشدیر.




تاریخ : | 2:13 عصر | نویسنده : جانم فدای رهبر | نظر